Phát biểu về dự thảo Bộ luật Lao động (sửa đổi) trên nghị trường chiều 23/10, ông Nguyễn Thiện Nhân - Bí thư Thành uỷ, Trưởng đoàn đại biểu Quốc hội TP HCM đã dành thời gian phân tích xu hướng "giảm giờ làm mà vẫn đảm bảo tăng năng suất lao động" trên thế giới.
Theo ông, cuối thế kỷ 19, người lao động phải làm việc 10 - 16 giờ mỗi ngày, nên đã hình thành phong trào đấu tranh giảm giờ làm. Vào 1/5/1886, công nhân Chicago (Mỹ) biểu tình, đòi ngày làm việc 8 giờ và yêu cầu không giảm tiền lương. Sau đó ngày 1/5 được chọn làm ngày Quốc tế lao động.
Bí thư Nhân thông tin thêm, cách đây 130 năm, doanh nhân nổi tiếng trong lĩnh vực ôtô ở Mỹ là Herry Ford đã áp dụng ngày làm việc 8 giờ, mỗi tuần 6 ngày. "Sau đó, Herry Ford thử nghiệm ngày làm việc 8 giờ nhưng chỉ 5 ngày mỗi tuần thì năng suất không giảm mà vẫn tăng. Từ đó nhiều nước làm theo", ông Nhân nêu.
 |
|
Ông Nguyễn Thiện Nhân. Ảnh: Trung tâm báo chí Quốc hội |
Năm 1940, Quốc hội Mỹ ban hành đạo luật quy định mỗi tuần người lao động chỉ làm việc 40 giờ. Những năm 1950 - 1960, nhiều nước trên thế giới cũng chuyển sang chế độ làm việc 40 giờ mỗi tuần.
Theo ông Nhân, đến năm 1999, Việt Nam mới chuyển sang chế độ ngày làm việc 8 tiếng, mỗi tuần 5 ngày trong khu vực nhà nước là đã "chậm hơn thế giới gần nửa thế kỷ".
Lãnh đạo TP HCM nói thêm, từ năm 2000 đến nay, nhiều nước phát triển giảm số giờ làm mỗi tuần xuống chỉ còn 36 - 38 giờ, đơn cử "Đức là một trong những nước có năng suất lao động cao nhất thế giới, nhưng người lao động chỉ làm việc 26 giờ mỗi tuần".
Ở Việt Nam hiện nay, việc chênh lệch số giờ làm ở khu vực nhà nước (40 giờ mỗi tuần) và khu vực doanh nghiệp (48 giờ mỗi tuần) được Bí thư Nhân cho là "không bình đẳng". Ông nhấn mạnh: "Không có nước nào mà luật lao động lại quy định công chức làm ít giờ, công nhân làm nhiều giờ. Hầu hết các nước chỉ quy định chung về số giờ làm cho tất cả các khu vực".
Vì vậy, ông Nguyễn Thiện Nhân đề xuất, Việt Nam cần có lộ trình giảm giờ làm bình thường cho người lao động từ 48 giờ xuống 40 giờ mỗi tuần trong 10 năm; trước mắt sẽ giảm còn 44 giờ, đến sau 2030 thì giảm còn 40 giờ. "Nếu thực hiện được điều này, chúng ta vẫn đi sau thế giới 80 năm", ông nói.
Về đề xuất tăng thời gian làm thêm tối đa từ 300 giờ lên 400 giờ mỗi năm, ông Nhân cho rằng, "nếu tăng thì trong ngắn hạn doanh nghiệp có thêm lợi nhuận, người lao động thêm thu nhập, nhưng hậu quả là sức khoẻ người lao động giảm sút".
"Làm thêm giờ không có nghĩa là năng suất lao động tăng. Đã có những thống kê, nếu người lao động làm hơn 40 giờ mỗi tuần thì năng suất không tăng. Muốn tăng năng suất lao động thì phải giải quyết vấn đề gốc rễ là đổi mới công nghệ.", ông nêu quan điểm.
Mang theo cuốn sách nghiên cứu về hạnh phúc của người Việt Nam, ông Nguyễn Thiện Nhân cầm lên và nói, về kinh tế, người lao động mong muốn là có thu nhập, có việc làm, có nhà và 95,4% mong muốn gia đình hoà thuận, 73% con cháu ngoan, tiến bộ, 60% là sức khoẻ tốt.
"Nếu chúng ta làm việc mỗi ngày 9 - 10 giờ quanh năm thì không thể có gia đình hạnh phúc đâu. Thế giới từ bỏ điều nay 133 năm nay rồi", ông Nhân nói trước Quốc hội.
Bí thư Thành ủy TP HCM phân tích thêm, với quy định mỗi năm có tối đa 300 giờ làm thêm, nghĩa là mỗi ngày người lao động phải làm thêm một giờ, suốt cả năm. Như vậy người lao động mỗi ngày làm 9 tiếng, mà làm quần quật cả năm, thì có khoẻ không? "Đất nước muốn tăng năng suất thì hãy đổi mới công nghệ và giảm giờ làm", ông Nhân kết thúc phần phát biểu.
Giải trình ý kiến và tranh luận của các đại biểu xung quanh vấn đề giờ làm thêm, ông Đào Ngọc Dung - Bộ trưởng Lao động, Thương binh và Xã hội nói, đây là vấn đề rất lớn, có tác động tới doanh nghiệp, người lao động và tăng trưởng kinh tế, ngân sách nên phải "tính toán cụ thể".
Ông dẫn số liệu, ở Việt Nam hiện có 89,6% doanh nghiệp làm việc 48 giờ mỗi tuần; 3,6% doanh nghiệp làm 44 giờ; 6,8% doanh nghiệp làm 40 giờ. Trong Đông Nam Á, hiện 8 nước quy định giờ làm việc bình thường là 48 giờ như Việt Nam; chỉ hai nước thấp hơn là Singapore và Indonesia.
"Singapore có thu nhập bình quân năm 2018 là 65.000 USD, gấp 12 lần Việt Nam. Nước càng giàu thì thời gian lao động càng ít, nước càng nghèo thì thời gian lao động càng phải tăng lên", Bộ trưởng Dung phân tích.
Còn với Indonesia, khi đoàn Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội sang khảo sát, được biết nước này giảm giờ làm vì muốn chia sẻ công việc với những người thất nghiệp, tránh tình trạng này tăng lên.
 |
|
Bộ trưởng Đào Ngọc Dung. Ảnh: Ngọc Thắng |
"Chúng tôi tính toán, nếu giảm thời gian làm việc từ 48 xuống 44 giờ mỗi tuần thì một năm sẽ giảm 208 giờ. Điều này khiến tổng chi phí lao động tăng thêm 17%, tổng giá trị xuất khẩu giảm 20 tỷ USD một năm. Điều quan trọng nhất là tốc độ tăng trưởng kinh tế của Việt Nam sẽ giảm đi 0,5% mỗi năm", ông Dung bày tỏ lo lắng.
Vì vậy, ông đề nghị Quốc hội giao Chính phủ nghiên cứu để giảm giờ làm việc vào thời điểm thích hợp.
Kết thúc phiên thảo luận, Phó chủ tịch Quốc hội Tòng Thị Phóng nói, với những vấn đề còn ý kiến khác nhau như giảm giờ làm việc bình thường hàng tuần, tăng khung giờ làm thêm hàng năm, tăng số ngày nghỉ lễ, tăng tuổi nghỉ hưu... sẽ được xin ý kiến đại biểu trước khi Quốc hội biểu quyết thông qua Luật Lao động (sửa đổi).
Dự thảo Bộ luật Lao động (sửa đổi) đã được Quốc hội cho ý kiến lần đầu tại kỳ họp thứ 7, dự kiến được xem xét thông qua vào ngày 20/11.
Trong dự thảo Bộ luật Lao động (sửa đổi), Chính phủ đề nghị mở rộng khung thỏa thuận làm thêm giờ trong các trường hợp đặc biệt thêm 100 giờ/năm so với hiện hành (từ tối đa 300 giờ/năm lên 400 giờ/năm).
Tuy nhiên, theo Chủ nhiệm Uỷ ban về các vấn đề Xã hội Nguyễn Thuý Anh, "dù thực tế người sử dụng lao động và người lao động có nhu cầu", song Ủy ban Thường vụ Quốc hội không tán thành đề xuất mở rộng khung thỏa thuận giờ làm thêm tối đa.
