Tồn đọng nhà ở xã hội – Một câu chuyện tưởng như nghịch lý

Nhu cầu nhà ở xã hội (NOXH) đang là vấn đề bức bách đặc biệt là đối với lực lượng công chức, viên chức, công nhân lao động, những người làm công ăn lương… Mặc dù nhu cầu về nhà ở hiện nay là rất lớn đặc biệt trên địa bàn TP Hà Nội, TP Hồ Chí Minh và một số tỉnh có nhiều khu công nghiệp phát triển, tuy nhiên, nguồn cung NOXH hiện mới chỉ đáp ứng được trên dưới 30% nhu cầu. Vậy tại sao vẫn có nhiều NOXH xây dựng tại TP Hà Nội không có người mua? Nguyên nhân chính nằm ở đâu?

Dự án NOXH đang chịu cảnh “tồn hàng”. (Ảnh TL)

Tính đến ngày 15/01/2019, các dự án như: Dự án NOXH Phú Lãm (Hà Đông) có tới 384 căn hộ bị ế. Chủ đầu tư thông báo đến lần thứ 4 nhưng số lượng cho thuê đến thời điểm hiện tại vẫn là con số 0; tổ hợp NOXH và dịch vụ thương mại AZ Thăng Long (Hoài Đức, Hà Nội) chủ đầu tư thông báo cho thuê đến lần thứ 8 song 321 căn hộ vẫn còn nguyên.

Tương tự, các dự án khác ở khu vực Quốc Oai, Kiến Hưng… cũng không mấy khả quan. Điều này khiến các chủ đầu tư như “ngồi trên đống lửa” khi hàng tháng vẫn phải trả lãi ngân hàng, để lâu ngày hạ tầng sẽ xuống cấp, mở bán nhiều lần vẫn không ai mua. Nhu cầu của người dân ở phân khúc này không giảm nhưng các dự án đã mở bán lại chịu cảnh “tồn hàng” vô hình chung đã tạo nên một nghịch cảnh.

Vậy, nguyên nhân nào dẫn đến nghịch cảnh này? Theo ông Nguyễn Trần Nam - Chủ tịch Hiệp hội Bất động sản Việt Nam, thì Thủ tướng đã có các quyết định quy định lãi suất cho vay hỗ trợ năm 2019 là 5%; Ngân hàng Nhà nước đã có Thông tư số 25 hướng dẫn thực hiện, nhưng do sự phối hợp giữa các Bộ, ngành thời gian qua chưa tốt nên hiện nay chưa có nguồn để cho người dân cũng như doanh nghiệp vay.

Bộ Xây dựng cũng đã chỉ ra nhiều nguyên nhân dẫn đến những hạn chế này, trong đó có nguyên nhân chính quyền một số địa phương chưa quan tâm đúng mức đối với việc phát triển NOXH nhất là việc bố trí đủ quỹ đất để phát triển NOXH gần trung tâm thành phố tạo điều kiện ăn ở, đi lại cho những người được mua nhà. Điều này giải thích vì sao nhu cầu mua NOXH lớn mà các dự án trên lại không có người mua.

Một thực trạng nữa là các dự án như: Chung cư Đại Kim (quận Hoàng Mai), Khu đô thị Sài Đồng (quận Long Biên), chung cư 622 Minh Khai (quận Hoàng Mai), Dự án khu nhà ở EcoHome 3 của Cty CP Đầu tư và Thương mại Thủ Đô… đều “đắt như tôm tươi”, nhiều người phải xếp hàng, bốc thăm… mới có cơ hội mua. Hay dự án khu nhà ở thu nhập thấp do Cty Viglacera đầu tư xây dựng tại Đặng Xá, Gia Lâm được đầu tư một cách đồng bộ hạ tầng kỹ thuật và các công trình hạ tầng xã hội, tỷ lệ người mua và ở đạt 100%.

Qua các thực trạng nêu trên ta có thể thấy nguyên nhân tình trạng nhu cầu mua NOXH thì rất lớn nhưng ở nhiều nơi lại không bán được nhà:

Thứ nhất, các dự án NOXH được đẩy đi quá xa so với trung tâm thành phố, trong điều kiện thành phố luôn tắc nghẽn giao thông thì điều này đã là một cản trở lớn cho những người mua nhà ở tại những dự án này khi khó có thể đi làm đúng giờ hoặc trở về nhà đúng giờ sau giờ làm việc; trong khi nhiều dự án nhà ở xã hội đã nêu, cũng như nhà tái định cư được xây dựng ở những nơi độc lập, cách biệt với xã hội bên ngoài, thiếu hạ tầng và các điều kiện dịch vụ cần thiết. Vậy làm sao ở được?

Thứ hai, nguồn tài chính để các doanh nghiệp thực hiện xây dựng NOXH và cho những người mua NOXH vay không được giải ngân kịp thời và rất khó khăn trong việc đi vay. Chính phủ và các bộ, ngành nghĩ sao khi việc cho vay đối với một dự án NOXH, một người mua NOXH là rất nhỏ nhưng tính an toàn rất cao so với những dự án ngàn tỷ mà ngân hàng cho vay và nhiều dự án ngân hàng đã không đòi được và trở thành nợ xấu.

Nếu như quỹ đất 20% của các dự án lớn trong nội đô như: Royal City, Vinhomes Times City Hà Nội, VinCity Sportia… được dành để xây dựng NOXH thì chắc chắn rằng sẽ không có tình trạng ế nhà như những dự án vừa nêu trên. Vậy thì cơ quan, cá nhân nào đã chuyển mục đích 20% đất xây dựng NOXH trái pháp luật sang các mục đích khác để thu lợi nhuận, vấn đề này phải được kiểm tra làm rõ xử lý nghiêm theo quy định của pháp luật để trả lại công bằng cho những người có thu nhập thấp.

Lực lượng cán bộ, công chức, công nhân lao động, những người làm công ăn lương đa phần là những người có thu nhập thấp, nếu không có sự hỗ trợ của Nhà nước về việc vay tiền, nếu không có nhà ở giá rẻ thì suốt cả cuộc đời sẽ không bao giờ có nhà ở.

Trong khi lực lượng này đã hoạt động trong mọi lĩnh vực kinh tế - xã hội, an ninh quốc phòng… đóng góp một phần không nhỏ cho sự phát triển bền vững của đất nước và an ninh quốc gia. Đảng và Nhà nước đã quan tâm đến lực lượng này thông qua việc ban hành các pháp luật về vấn đề NOXH. Nhưng thực tế các pháp luật này đã không đi vào cuộc sống do những ngành, địa phương có đất đã không thực hiện.

Để thực hiện tốt chủ trương của Đảng và Nhà nước trong việc quan tâm đến những người thu nhập thấp có nơi ăn ở ổn định để phục vụ đất nước, các chính quyền địa phương, nhất là UBND TP Hà Nội có trách nhiệm rà soát lại quỹ đất 20% trong các dự án, đặc biệt đối với các dự án gần trung tâm đô thị như đã nếu trên thì phải trả lại diện tích này để xây dựng NOXH. Nếu được như vậy, thì sẽ tạo điều kiện nâng cao đời sống về văn hóa cho những người thu nhập thấp để họ yên tâm phục vụ đất nước trong các lĩnh vực.