Trong thời gian gần đây, nhất là năm 2018 và đầu 2019, tình trạng xây dựng trái phép (XDTP), vi phạm quy định về trật tự xây dựng diễn ra khá phổ biến tại địa bàn huyện Tĩnh Gia (Thanh Hóa). Đáng quan ngại hơn, tình trạng XDTP diễn ra ngay cả ở lòng sông và hành lang an toàn đê điều, trong số người vi phạm có cả cán bộ cấp xã.
Công trình xây dựng trái phép chờ đền bù tại xã Xuân Lâm
Theo báo cáo của Ban Quản lý khu kinh tế Nghi Sơn và các khu công nghiệp (Ban Nghi Sơn), trong năm 2018, toàn huyện Tĩnh Gia xảy ra hơn 300 trường hợp XDTP được phát hiện, trong quý I/2019 có 90 vụ XDTP. Cũng theo Ban Nghi Sơn, nhiều vụ việc sau khi phát hiện, Ban đã thông báo cho chính quyền địa phương nhưng chậm được ngăn chặn, xử lý. Tình trạng này tất yếu sẽ dẫn đến hệ quả là khi các dự án trên địa bàn đi vào triển khai, công tác giải phóng mặt bằng (GPMB) sẽ khó khăn, phức tạp hơn, ảnh hưởng không nhỏ đến các nhà đầu tư.
Mới đây, tại các xã: Tùng Lâm, Phú Lâm, Trường Lâm, Tân Trường, Phú Sơn, tình trạng XDTP bỗng đột ngột gia tăng. Nguyên nhân là do xuất hiện thông tin tuyến đường cao tốc Bắc – Nam sắp được xây dựng sẽ chạy qua địa bàn các xã này. Trong đó, Phú Lâm nổi lên như một “điển hình” về tốc độ xây dựng, chỉ trong một đêm, hàng chục công trình mái tôn, tường gạch, tường rào bao quanh đã được mọc lên. Theo xác nhận của lãnh đạo xã này, trong ít ngày, đã có 20 hộ xây dựng công trình mới trên đất ở và đất nông nghiệp. Được biết, sau nhiều lần tuyên truyền, vận động không hiệu quả, UBND huyện đã phải vào cuộc, vừa vận động, yêu cầu vừa hỗ trợ việc tháo dỡ. Hiện tại, hầu hết các công trình XDTP nhằm “đón đầu đền bù” tại các xã sẽ có tuyến đường cao tốc chạy qua đã không còn tồn tại, cùng với đó, tình trạng XDTP cũng đã được ngăn chặn.
Cùng với “điểm nóng” trên, còn có những công trình trái phép được xây dựng trong lòng sông và hành lang an toàn đê điều. Sau khi phát hiện, Ban Nghi Sơn đã có văn bản gửi huyện Tĩnh Gia về việc 2 hộ dân xã Xuân Lâm đang xây dựng công trình trái phép trong hành lang an toàn đê hữu sông Bạng. Tiếp đó, qua kiểm tra thực địa, Ban đã phát hiện tại xã Tùng Lâm có 4 hộ, xã Trường Lâm có 13 hộ đang tiến hành san lấp, xây dựng vi phạm quy hoạch đã được cấp có thẩm phê duyệt. Đáng chú ý, lãnh đạo địa phương còn cấp cả giấy GPXD cho người dân xây dựng công trình trong khu đất thuộc hành lang thoát lũ sông Yên và sông Kênh Than thuộc khu vực đã được UBND tỉnh phê duyệt quy hoạch đất trồng cây xanh, khu đô thị Hải Ninh, Hải Châu, huyện Tĩnh Gia.
Cũng tại xã Hải Châu, ngày 16/11/2018, UBND xã đã lập biên bản vi phạm và ra Quyết định xử phạt vi phạm hành chính 4 triệu đồng đối với hộ bà Nguyễn Thị Huệ về hành vi lấn chiếm đất rừng phòng hộ, buộc bà Huệ phá dỡ phần xây dựng lấn chiếm hoàn trả nguyên trạng. Theo biên bản đã lập, phần đất lấn chiếm phạm vi đất rừng phòng hộ thuộc UBND xã Hải Châu quản lý “đã san lấp mặt bằng về phía bắc lô đất ở, kích thước 56m x 23,5m; phía tây 20m x 20m, xây 3 tường đá hộc, trụ sắt... tổng diện tích san lấp trái phép 1.716m2.
Lạ thay, ngày 24/12/2018, chỉ ít ngày sau thời điểm UBND xã Hải Châu có báo cáo, ông Trương Bá Duyên - Phó Chủ tịch UBND huyện Tĩnh Gia đã ký 2 giấy phép xây dựng số 4174/GPXD và 4175/GPXD cho hộ ông Nguyễn Văn Nhân và hộ bà Nguyễn Thị Huệ. Vị trí xây dựng của 2 hộ này thuộc thôn Nam Giang, xã Hải Châu (thuộc khu đất đã được UBND tỉnh quy hoạch Khu đô thị Hải Ninh và Bộ Xây dựng thẩm định, trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt. Vị trí cấp phép xây dựng thuộc khu vực đất cây xanh).
Trước sự việc này, ngày 18/2/2019, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Thanh Hóa đã có Công văn số 437/SNN&PTNN, gửi UBND huyện Tĩnh Gia với nội dung “Theo báo cáo của Chi cục đê điều và Phòng chống lụt bão, khu vực vi phạm (tại xã Hải Châu – PV) đã tháo dỡ hàng rào bao quanh. Nhưng hiện nay, gia đình bà Huệ lại đang tổ chức đào và xây móng trên khu vực này. Hành vi của gia đình bà Huệ đã vi phạm vào khoản 10, điều 7, Luật Đê điều và khoản 4, Điều 12, Luật Phòng chống thiên tai...”.
Cũng về tình trạng XDTP, tại xã Hải Bình, Hải Thanh, nhiều doanh nghiệp, hộ dân công khai san lấp, xây dựng hàng nghìn m2 nhà xưởng, công trình phụ trợ trong khu vực đê chắn sóng âu thuyền cảng cá Lạch Bạng. Tuy nhiên, việc XDTP diễn ra công khai, kéo dài nhưng không được ngăn chặn, xử lý kịp thời. Theo thống kê của Ban Quản lý Cảng, hiện tại có đến 22 trường hợp doanh nghiệp, hộ gia đình có công trình vi phạm. Cũng tương tự như vậy, tại Cảng cá Hải Thanh, năm 2018, chính quyền xã phát hiện 10 trường hợp xây dựng, san lấp lấn chiếm khu vực cảng và âu thuyền.
Làm việc với phóng viên Báo điện tử Xây dựng, ông Nguyễn Tiến Dũng - Chủ tịch UBND huyện tĩnh Gia thừa nhận tình trạng tái diễn vi phạm trật tự xây dựng tại huyện thời gian qua là có thật. Tại các “điểm nóng” như xã Phú Sơn, Phú Lâm, huyện đã tập trung chỉ đạo, xử lý kiên quyết. Tại xã Phú Lâm, cơ quan chức năng huyện đã lập Biên bản vi phạm hành chính 20 trường hợp xây dựng trái phép. Chủ tịch huyện đã ra 14 Quyết định xử phạt hành chính về xây dựng, UBND xã Phú Lâm cũng đã ra 6 Quyết định xử phạt vi phạm hành chính về đất đai. Tại xã Phú Sơn đã phát hiện 20 vụ vi phạm về xây dựng, theo đó, Chủ tịch UBND huyện đã ban hành 15 Quyết định xử phạt vi phạm hành chính, UBND xã ra 01 Quyết định xử phạt hành chính, buộc tháo dỡ trả lại nguyên trạng.
Cũng theo ông Dũng, đối với việc cấp phép xây dựng cho hộ ông Nguyễn Văn Nhân và bà Nguyễn Thị Huệ tại xã Hải Châu là có sai sót. Nguyên nhân do cán bộ chuyên môn chưa cập nhật kịp thời về Luật Đê điều. Hiện UBND huyện đang cho kiểm điểm, làm rõ trách nhiệm tập thể, cá nhân liên quan để xử lý. Đồng thời, huyện cũng đã kỷ luật bằng hình thức khiển trách 02 Chủ tịch, 01 Phó Chủ tịch UBND xã, 01 Trưởng Công an xã, 03 cán bộ địa chính do để xảy ra tình trạng XDTP trên địa bàn phụ trách.
Công trình vi phạm của Cty xi măng Công Thanh
Trao đổi về các công tác quản lý trật tự xây dựng tại địa bàn, ông Nguyễn Tiến Dũng cho biết: Sở dĩ thời gian qua xảy ra tình trạng xây dựng trái phép là do nhiều nguyên nhân. Trong đó, phát sinh điểm nóng tại xã Phú Lâm, Phú Sơn... là bởi người dân mong muốn “nhận đền bù” khi xây dựng tuyến cao tốc Bắc – Nam. Việc xây dựng này thường làm vào ban đêm, trong khi chính quyền xã chưa chủ động nắm tình hình, để xảy ra xây dựng ồ ạt. Đến nay, việc XDTP tại đây về cơ bản đã chấm dứt, số công trình vi phạm đã được tháo dỡ. Bên cạnh đó, việc phối hợp giữa huyện và Ban Nghi Sơn chưa thật sự chặt chẽ, hiệu quả. Tới đây, huyện sẽ có cơ chế phối hợp phù hợp, thiết thực hơn với Ban Nghi Sơn trong quản lý trật tự xây dựng. Đồng thời chỉ đạo các phòng, ban chức năng xử lý kiên quyết các trường hợp vi phạm trật tự xây dựng, xã nào xảy ra vi phạm, sai phạm thì Chủ tịch xã phải chịu trách nhiệm trước Chủ tịch huyện. Cùng với đó, cấp ủy, chính quyền địa phương sẽ tăng cường tuyên truyền, vận động nhân dân không XDTP chờ đền bù, nếu vi phạm sẽ chịu xử phạt và buộc tháo dỡ.