Khuyến khích người dân nhận tiền tự lo tái định cư: Lợi đôi đường

Giảm áp lực xây nhà TĐC
Thời gian tới, Hà Nội đặt mục tiêu hoàn thành GPMB khoảng 2.700 dự án (trong đó có 52 dự án, công trình trọng điểm), liên quan tới trên 80.000 hộ dân với diện tích thu hồi đất gần 6.000 ha, cần bố trí TĐC cho khoảng 19.000 hộ dân, số tiền bồi thường, hỗ trợ khoảng 60.000 tỷ đồng. Điều này đặt ra áp lực GPMB không hề nhỏ. Nếu khâu then chốt này còn “nhùng nhằng” thì nhiều dự án trọng điểm khó có thể bảo đảm tiến độ.

Trước đây, cơ quan nhà nước hoặc một số doanh nghiệp nhà nước thường thực hiện đầu tư các dự án nhà TĐC theo mô hình đầu tư hạ tầng xã hội, hạ tầng kỹ thuật và các công trình theo quy mô khu đô thị như Phú Diễn, Trần Phú, Nam Trung Yên… Để đầu tư cho nhà TĐC, ước tính, đến năm 2020, Hà Nội cần khoảng 40.000 tỷ đồng. Số tiền này vượt ngưỡng ngân sách của thành phố nên tốc độ xây dựng quỹ nhà TĐC chậm do không bố trí kịp vốn dẫn đến nợ đọng trong xây dựng cơ bản. Cơ chế đặt hàng nhà ở thương mại để bán cho các hộ dân dù đã tăng chất lượng nhưng vẫn chưa hiệu quả.

Nhà tái định cư Khu đô thị Nam Trung Yên. Ảnh: Chiến Công

Về vấn đề này, GS.TSKH Đặng Hùng Võ cho rằng, dù đầu tư theo hình thức nào thì chất lượng các công trình TĐC hầu như vẫn kém, thời gian thực hiện kéo dài, năng lực quản lý yếu… vận hành quản lý sau đầu tư còn bất cập. Nếu không bố trí xây dựng các khu TĐC thì người dân do chưa có nơi ở mới sẽ không bàn giao mặt bằng. Nhưng khi đã hoàn thành xong, dân lại lo sợ về chất lượng nhà, lên tầng cao không còn mặt bằng kinh doanh. Từ đây xuất hiện nghịch lý, trong khi quỹ nhà TĐC cho nhiều hộ dân bị giải tỏa còn thiếu thì không ít khu TĐC xây xong lại bị bỏ hoang.

Thực tế, để bố trí và bán nhà TĐC cho người dân, thành phố phải triển khai quy trình đặt hàng, xây dựng nên mất nhiều thời gian. Thậm chí, cũng có tình trạng người dân không bằng lòng ngay với quỹ nhà TĐC do thành phố bố trí. Do đó phương án hỗ trợ tiền để người dân tự lo nhà ở sẽ là “lối ra”.

Phó Chủ tịch Tổng hội Xây dựng Việt Nam Phạm Sỹ Liêm đánh giá: “Hướng đi này không chỉ tháo gỡ cho người dân mà còn cả chính quyền thành phố. Lợi cả đôi đường: dân đồng thuận hài lòng về nơi ở mới do chính họ được lựa chọn. Thành phố “trút” được gánh nặng bài toán TĐC do không phải bỏ tiền đầu tư xây dựng, duy trì, duy tu hàng năm… Nếu khu đất đó để xây nhà thương mại thay vì xây TĐC, nhà nước sẽ thu được tiền đất, khơi thông nguồn vốn, có kinh phí đầu tư các mục đích khác, bộ máy đỡ cồng kềnh. Trong công tác GPMB ở cơ sở, các quận cũng sẽ thuận lợi hơn do dân chịu hợp tác”.

50% chưa phải là tất cả
Tuyệt đại đa số người dân đồng ý nhưng phải đảm bảo công bằng. Giải pháp hỗ trợ bằng tiền thực tế là nguyện vọng của nhiều hộ gia đình. Tại dự án Vành đai II (đoạn Ngã Tư Sở - Ngã Tư Vọng) trước đây, thay vì nhận nhà TĐC của thành phố, gia đình anh Nguyễn Hữu Lợi cũng tính đến lo chỗ ở mới. Bởi, cả gia đình chủ yếu sinh sống nhờ buôn bán nên phải có mặt bằng rộng. Anh Lợi cho hay: “Nếu lên chung cư sẽ vất vả. Về lâu dài, còn khó khăn do không thể duy trì kinh doanh. Chính vì nguyên nhân này, tôi đã quyết dùng số tiền đền bù và khoản hỗ trợ tự lo nhà TĐC của thành phố mua đất mở cửa hàng”. Nhiều người dân cho biết, họ sống dựa vào cửa hàng đang kinh doanh. Bây giờ chờ lấy TĐC để bán đi rồi mới mua địa điểm kinh doanh sẽ rất lâu. Vì thế, nếu giải quyết được phương án lấy tiền nhanh thì tỷ lệ đồng thuận sẽ rất cao.

Là Giám đốc Ban Quản lý dự án Đầu tư xây dựng công trình dân dụng và công nghiệp TP. Hà Nội, ông Nguyễn Sỹ Bảo từng chia sẻ, tại dự án đường Vành đai II (đoạn Ngã Tư Sở - Ngã Tư Vọng), để phù hợp với điều kiện sinh hoạt cũng như kinh doanh của gia đình, có hơn 40% hộ dân đồng ý nhận tiền để tự lo TĐC. Tuy nhiên, chỉ có 5% đồng thuận, số còn lại, dù đồng tình nhưng vẫn băn khoăn về mức giá hỗ trợ.

Trao đổi với phóng viên, Trưởng Ban Bồi thường GPMB quận Cầu Giấy, ông Trần Đông Dực cho biết, phương án hỗ trợ bằng tiền về tinh thần là tốt đẹp, đặc biệt khi thành phố đang khó khăn về quỹ nhà TĐC. Mức giá hỗ trợ 6,8 triệu đồng/m2 cũng tương đối ổn. Ở các quận như Cầu Giấy, Thanh Xuân khung giá này còn thấp. Tuy nhiên, mức giá này là phù hợp với các quận ven như Bắc Từ Liêm, Nam Từ Liêm, người dân đồng thuận ngay.

Tại dự án Vành đai III (đoạn Mai Dịch - Cầu Thăng Long), với khoảng 17 trường hợp đủ điều kiện, số lượng được TĐC rất ít. Trong đó, có gần 50% hộ dân (8/17 hộ) đồng ý nhận tiền để tự lo TĐC. Với 8 hộ có diện tích thu hồi nhỏ cỡ 40m2 theo chính sách được nhân đôi TĐC, mua căn hộ không quá 2 lần. Các trường hợp này nếu TĐC sẽ được bố trí căn hộ to nhất với diện tích 79m2. Lấy phần diện tích này nhân với mức hỗ trợ 6,8 triệu đồng/m2 thì các hộ dân đồng ý nhận tiền và trao mặt bằng cho dự án. Nhưng, với 9 hộ còn lại, họ cho rằng diện tích thu hồi của gia đình họ rất lớn (trên 90m2) mà chỉ đền bù một căn hộ TĐC 79m2 là không công bằng. Do đó, họ lựa chọn phương án nhận nhà để bán lấy tiền chênh lệch. Ông Trần Đông Dực đề xuất: “Theo quan điểm của liên ngành thành phố, nếu gấp đôi diện tích hai lần như thế thì ngân sách không “cõng” được. Dù vậy, thành phố cần nhìn nhận ở góc độ thực tiễn hơn, để mọi hộ dân có sự công bằng như nhau. Không thể có câu chuyện người sở hữu diện tích 90m2 cũng chỉ được đền bù bằng người có diện tích 40m2. Chính sách tinh thần là tốt đẹp nhưng 50% hộ dân đồng thuận không phải là tất cả”.

Phó Chủ tịch Tổng hội Xây dựng Việt Nam Phạm Sỹ Liêm đồng quan điểm, Nhà nước có chính sách, nhưng việc thực hiện chính sách giao cho thị trường, tức là việc cung ứng nhà thương mại. Còn Nhà nước đền tiền, ủng hộ người dân ra thị trường mua. Và đền bù bằng cách nào cũng cần đảm bảo công bằng, tương đương với giá thị trường.

Theo Kinh tế & Đô thị Online