Cục Di sản đề nghị kiểm tra việc xây lại nhà thờ Bùi Chu 135 tuổi

Cục Di sản đề nghị UBND tỉnh Nam Định đề xuất giải pháp bảo tồn nhà thờ chính tòa Bùi Chu.

Trước thông tin nhà thờ chánh tòa Bùi Chu (Nam Định) sẽ được xây dựng lại, Cục Di sản văn hóa (Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch) đã có văn bản gửi Sở Văn hóa Thể thao tỉnh Nam Định, đề nghị kiểm tra thông tin này.

Văn bản do ông Trần Đình Thành, Cục phó Di sản văn hóa, ký ngày 2/5 nêu đã nhận được đơn kiến nghị của nhóm kiến trúc sư đề nghị bảo tồn nhà thờ Bùi Chu. Vì vậy, Cục đề nghị tỉnh Nam Định kiểm tra, đề xuất giải pháp về việc này, báo cáo trước 6/5.

Theo thông tin được đăng tải trên website Giáo phận Bùi Chu, nhà thờ sẽ được hạ giải ngày 13/5.

Trao đổi với VnExpress, ông Trần Văn Chung, Phó bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch HĐND tỉnh Nam Định cho biết, ngày 3/5 ông đã gặp Giám mục giáo phận Bùi Chu Thomas Vũ Ðình Hiệu để trao đổi.

"Tôi nêu ý nghĩa về lịch sử, văn hóa, kiến trúc và ý kiến của nhóm kiến trúc sư kiến nghị bảo tồn nhà thờ Bùi Chu. Tuy nhiên, Giám mục Thomas Vũ Ðình Hiệu nói rằng việc xây dựng lại nhà thờ Bùi Chu đã được cân nhắc kỹ mấy năm nay. Vì công trình đã quá cũ, khó có thể trùng tu được. Phương án xây lại nhằm đảm bảo an toàn cho giáo dân khi hành lễ", ông Chung nói.

Ông Chung cũng cho biết, theo báo cáo của Sở Văn hóa Thể thao Nam Định, dù chưa được công nhận là di sản, nhà thờ Bùi Chu đã được đưa vào danh sách kiểm kê để xem xét. "Tuy nhiên, quy định pháp luật về bảo tồn di sản trong danh mục kiểm kê chưa được rõ ràng", Phó bí thư Tỉnh ủy Nam Định nói.

Nhà thờ Bùi Chu. Ảnh: Nguyễn Văn Học.

Trước đó ngày 1/5, 25 kiến trúc sư có đơn gửi Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc, Bộ trưởng Văn hóa Thể thao và Du lịch Nguyễn Ngọc Thiện, Chủ tịch UBND tỉnh Nam Định Phạm Đình Nghị, đề nghị xem xét can thiệp giữ lại nhà thờ chánh tòa Bùi Chu.

Trong đơn, nhóm kiến trúc sư cho rằng nhà thờ Bùi Chu xây dựng từ năm 1885, "là di sản kiến trúc nghệ thuật và văn hóa, được cha ông từ đời trước dày công tạo dựng một tác phẩm kiến trúc độc đáo không nơi nào ở Việt Nam có được, thuộc hàng di sản văn hóa quốc gia".

"Nhà thờ có những hình oval ba lá trên trần với nhiều chi tiết cầu kỳ, xuất hiện từ những góc nhỏ ô cửa sổ đến góc cao của trần thánh đường. Trần nhà thờ có dùng vôi rơm tạo những vòm cong thoáng nhẹ, phù hợp với khí hậu nhiệt đới miền Bắc. Cửa nhà nguyện bốn cánh, mỗi cánh là một công trình ý nghĩa của các bí tích: rửa tội, thêm sức, thánh thể, hòa giải.

Hình ảnh kết nối ba hình oval vừa thể hiện đường nét Ba Rốc cổ kính vừa thể hiện nét phương Đông tạo ra không gian đa dạng, phù hợp với nơi chốn mà nó tồn tại", đơn kiến nghị viết.

Bên trong nhà thờ Bùi Chu. Ảnh: Nguyễn Văn Học.

Nhóm kiến trúc sư cho rằng khung nhà thờ bằng tường gạch chịu lực kết hợp với những hàng cột gỗ lim đặt trên bệ xà điêu khắc tinh xảo. Trần được làm bằng hỗn hợp vôi rơm và vật liệu địa phương để tạo độ bền và nhẹ. Công trình được xây dựng ở vị trí bền vững, có cây xanh, sân đường thoáng mát. Phía trước là sông Ninh Cơ làm tăng tính thơ mộng.

"Về tổng thể, công trình không chỉ mang kiến trúc châu Âu mà còn kết hợp các yếu tố, chi tiết, vật liệu của Việt Nam để tạo nên một tác phẩm nghệ thuật độc đáo, thể hiện sự giao lưu văn hóa Đông - Tây", nhóm kiến trúc sư nhận định.

Đồng thời, nhóm đã khảo sát công trình này và nhận thấy nhà thờ chỉ hư hỏng nhẹ, kết cấu khung chịu lực còn tốt, có thể chịu lực lâu dài nếu được gia cố thêm. Vì vậy, nhóm kiến nghị Thủ tướng chỉ đạo dừng phá dỡ nhà thờ Bùi Chu, chờ đánh giá toàn diện của Hội đồng di sản quốc gia.

Ngày 3/5, nhóm Bảo vệ di sản Việt Nam (Save Heritage VietNam) gửi thư thỉnh nguyện đến Giáo hoàng Francis, xin giải cứu nhà thờ Bùi Chu. Trong thư, nhóm cho rằng "không thể mô tả toàn diện vẻ đẹp với lối kiến trúc pha trộn Đông Dương bản địa và Ba Rốc (Tây Ban Nha) và trên hết là các giá trị phi vật thể trong lịch sử của ngôi thánh đường này". Kết cấu của nhà thờ Bùi Chu "có thể đứng vững nhiều thế kỷ".

Vì vậy, nhóm Bảo vệ di sản Việt Nam mong được nghe ý kiến từ Giáo hoàng Francis để "tìm thấy một phương pháp cải tạo tốt nhằm bảo tồn ngôi thánh đường không thể thay thế này". Nhóm cũng bày tỏ sẵn sàng tới Roma (Italy) để trình bày vấn đề với Giáo hoàng, mong Giáo hoàng về chiêm ngưỡng nhà thờ Bùi Chu.

Nhà thờ chánh tòa Bùi Chu thuộc xã Xuân Ngọc (Xuân Trường, Nam Định) bắt đầu được xây dựng năm 1884, bởi giám mục người Tây Ban Nha Wenceslao Onate Thuận. Một năm sau, nhà thờ khánh thành, với chiều dài 78 m, rộng 22 m, cao 15 m, tháp cao 35 m. Từ đó đến nay, công trình được tu sửa hai lần năm 1974 và 2000.